جهت نگارش یک مقاله علمی-پژوهشی داخلی رعایت برخی نکات الزامی است. رعایت اصول نگارش فارسی در یک مقاله علمی-پژوهشی داخلی بسیار اهمیت دارد.
پژوهش علمی را با روش صحیح پژوهش می شناسند و بخاطر داشته باشید همیشه روش پژوهش از موضوع پژوهش مهمتر است. بهترین موضوع اگر با روش صحیح مورد پژوهش قرار نگیرد و با روش صحیح نگارش نشود فاقد هرگونه اعتبار و ارزش علمی است.
اصطلاحی به نام In The Bin در جوامع آکادمیک رایج است که به معنای “بدرد سطل زباله می خورد” است. این اصطلاح به مقالاتی گفته می شود که در آنها اصول پژوهش و نگارش علمی رعایت نشده است و به هنگام داوری بدون آنکه موضوع پژوهش مطالعه شود مستقیماً درون سطل زباله انداخته می شود. با رعیت صحیح نشانهگزاری فارسی امکان نشر مقاله تسهیل میشود.
یک نکته کلیدی در نگارش مقاله علمی-پژوهشی
به هیچ وجه از فاعل اول شخص یا فعل اول شخص استفاده نکنید. برای نمونه از جملاتی مانند “به نظر من” کاملا اجتناب کنید. بیان جمله از سوی اول شخص تنها برای صاحبنظران و اساتید بالارتبه قابل استفاده است.
نشانهگزاری درست در متن و نگارش پارسی مقاله
_اولین نکته در تهیه یک مقاله استفاده صحیح از نوع، اندازه و سبک Font یا قلمی است که نشریه یا کنفرانس مورد نظر ارائه کرده است.
_در متن فارسی از واژگان لاتین استفاده نکنید. اگر یک واژه لاتین کلیدی یا نام خارجی استفاده شده باید به صورت پاورقی در انتهای صفحه زیرنویس شود.
راهنمای درج پاورقی در برنامه ی ورد
_تیترها دو نقطه بیانی (:) ندارد.
_ویرگول، نقطه و مانند آن حتما باید چسبیده به کلمه قبلی و یک فاصله با حرف بعدی داشته باشند.
_در فارسی «ها» جمع باید با نیمفاصله جدا شود. برای این منظور دکمه shift+space را روی کیبود فشار دهید اگر عمل نکرد برنامه فارسی ساز کیبورد را دانلود کنید.
_علامت استمرار «می» باید با نیمفاصله از فعل جدا شود.
_استفاده از هرگونه کادر یا تزئینات اینچنین در صفحه اول یا سایر صفحات مقاله اکیدا ممنوع است.
_خط اول هر پاراگراف باید 0.5 سانتی متر از ابتدای خط فاصله داشته باشد.
_متن مقاله به جز عنوان و نام نویسنده باید به صورت Justified و Right-to-Left مرتبط شده باشد.
_شماره صفحات در قسمت وسط پائین صفحه درج شود.
منبع: پارس مدیر/ نویسنده: آرش حبیبی
روائی پرسشنامه یا قابلیت اعتبار ابزار اندازه گیری
قابلیت اعتماد (پایایی یا Reliability) و همچنین اعتبار (روایی یا Validity) یک پرسشنامه یا ابزار اندازه گیری، از موضوعات بسیار مهم در امر جمع آوری اطلاعات و مشاهدات میباشد که متاسفانه گاهی مورد غفلت قرار میگیرد.
روائی یا قابلیت اعتبار ابزار اندازه گیری
مفهوم اعتبار (روایی) به این سوال پاسخ میدهد که ابزار اندازه گیری تا چه حد خصیصه مورد نظر را می سنجد. بدون آگاهی از اعتبار ابزار اندازه گیری نمیتوان به دقت داده های حاصل از آن اطمینان داشت. ابزار اندازه گیری ممکن است برای اندازه گیری یک خصیصه ویژه دارای اعتبار باشد، در حالی که برای سنجش همان خصیصه بر روی جامعه دیگر از هیچ گونه اعتباری برخوردار نباشد. برای مثال یک آزمون ریاضی ممکن است برای سنجش توانایی ریاضی دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی از اعتبار لازم برخوردار باشد اما برای سنجش توانایی ریاضی دانش آموزان پایه سوم راهنمایی فاقد اعبتار باشد. روش های متعددی برای تعیین اعتبار ابزار اندازه گیری وجود دارد که در این جا به اختصار در مورد هر یک توضیح داده خواهد شد؛
۱- روایی محتوا
اعتبار محتوا نوعی اعتبار است که معمولا برای بررسی اجزای تشکیل دهنده یک ابزار اندازه گیری به کار برده میشود. به عنوان مثال برای یک آزمون پیشرفت تحصیلی باید اعتبار محتوای آن را مورد نظر قرار داد. اعتبار محتوای یک ابزار اندازه گیری به سوال های تشکیل دهنده آن بستگی دارد. اگر سوال های ابزار معرف وپژگی ها و مهارت های ویژه ای باشد که محقق قصد اندازه گیری آنها را داشته باشد، آزمون دارای اعتبار محتوا است. برای اطمینان از اعتبار محتوا، باید در موقع ساختن ابزار (مانند طراحی پرسشنامه) چنان عمل کرد که سوال های تشکیل دهنده ابزار معرف قسمت های محتوای انتخاب شده باشد. بنابراین اعتبار محتوا ویژگی ساختاری ابزار است که همزمان با تدوین آزمون در آن تنیده میشود. اعتبار محتوای یک آزمون معمولا توسط افرادی متخصص در موضوع مورد مطالعه تعیین میشود. از این رو اعتبار محتوا به قضاوت داوران بستگی دارد. برای این منظور میتوان از CVR یا CVI استفاده کرد.
مراحل فیش برداری و یادداشت نویسی که از مسائل اساسی در مطالعات و تحقیقات به شمار می رود با رعایت امور زیر انجام می گیرد:
الف. موضوع نویسی : موضوع نویسی فیش ها از امور مهم در مراحل فیش برداری است، زیرا مراجعه به فیش ها و ارتباط با آنها بر همین اساس صورت می گیرد و اشتباه در این امر، تحقیقات پژوهنده و طبقه بندی و بازیابی فیش ها را با مشکلاتی رو به رو می سازد. موضوع نویسی باید گویا، شیوا، کوتاه، زیبا و با موضوع و محتوای فیش ها کاملا متناسب باشند و پس از شناخت دقیق موضوع کلی، عام، خاص و اخص مطالب برگه با«مداد» ولی «پررنگ» نوشته شوند تا تغییر عناوین که معمولا در تحقیقات به وجود می آید محقق را از جهت پاک کردن آنها با مشکلی رو به رو نکند و به مرور زمان عناوین فیش ها از بین نرود و هنگام فتوکپی و زیراکس نمایان باشد.
ب. کد گذاری : «کد» عبارت از عدد، علامت یا حرف خاصی است که برای تشخیص هویت اجمالی موضوعات، کتاب ها، مولفان، مترجمان و …. به کار می رود و از تکرار در نوشتن و زیاده نویسی و ضایع شدن وقت پژوهنده جلوگیری می کند. در فیش برداری غالبا از دو نوع کد گاری «موضوعات» و «ماخذ» استفاده می گردد، اگر چه ممکن است برای «مولفان» و «مترجمان» نیز کد های معینی به کار گرفته شود.
1- کد گذاری موضوعات در کد گذاری موضوعات ابتدا باید سعی شود اسامی تمامی موضوعات «کلی» فیش ها از قبیل اخلاق، فلسفه، ادبیات، تاریخ، هنر، فیزیک، شیمی، ریاضی و ……. جمع آوری شوند و بر اساس «حروف الفبا» تنظیم و مرتب گردند. سپس به هر کدام از موضوعات کلی، کد معینی طبق شماره های مسلسل (1،2،3،4،…..) داده می شود.
ج. شماره گذاری فیش ها و ذکر تعداد آنها : شماره گذاری فیش ها که در حقیقت همان شماره گذاری صفحه های فیش های نوشته شده است، طبق آخرین موضوع ذکر شده در بالای فیش ها (کلی، عام، خاص، اخص) صورت می گیرد و از شماره ی یک آغاز می شود.
منبع: ایران پژوهش
تمامی یا برخی از مواد و مطالبی که در یادداشت برداری مورد استفاده قرار می گیرند، عبارتند از:
1. آیات 2. روایات 3. اصول منطقی 4. قوانین علمی و تجربی 5. نظریات، کلمات قصار و گفته های علما، بزرگان و دانشمندان 6. آمار و اخبار 7. اشعار 8. مثال ها 9. ضرب المثل ها 10. حکایات 11. لطایف و مطایبات
کاملا روشن است که این مواد و مطالب از نظر ارزش و اعتبار یکسان و در یک ردیف نیستند، مثلا ارزش و اعتبار مطالب فیش هایی که بر پایه آیات و روایات یا اصول منطقی و قوانین قطعی و ثابت علمی گردآوری شده اند به مراتب بیش تر از فیش هایی است که مطالب آن بر پایه امثال و اشعار و حکایات استوارند و قابل قیاس با یکدیگر نیستند.
نکته دیگری که باید متذکر شد این است که در فیش برداری تا آنجا که امکان دارد باید از مواد و اطلاعاتی استفاده کرد که قابل «استناد» و دارای «اعتبار» باشند و از نوشتن مطالبی که خدشه پذیرند و بر پایه محکمی استوار نیستند، خودداری کرد.
در صورتی که مطالب مستند و معتبر، مختصر و کوتاه باشند، تمامی آن را روی فیش می نویسیم و ماخذ آن را در ذیل مطالب می آوریم و نام این فیش را «فیش مطلبی» می گذاریم و چنان چه مطالب قابل استناد و اعتبار، طولانی و مفصل باشند، از نوشتن آنها روی فیش خودداری می کنیم و فقط به ذکر آن در فیش اکتفا می کنیم و نام این فیش را «فیش ماخذی» می گذاریم.
ایران پژوهش
فیش برداری و یا همان یادداشت برداری و ثبت مطالعات و تحقیقات از گذشته تا کنون به یکی از انواع زیر صورت می گرفته است:
1. علامت گذاری یا خط کشی در متن کتاب و یا حاشیه نویسی در اطراف صفحه های آن.
2. خلاصه نویسی در آستر بدرقه کتاب.
3. یادداشت نویسی های پراکنده و غیر منظم در مجموعه هایی به نام «کشکول».
4. ثبت در دفاتر و مجموعه هایی به نام جنگ که به صورت «الفبایی» یا « موضوعی» تنظیم شده اند، مانند، زونکن و پوشه.
5. نوشتن مطالب روی برگه ها یا کارت های یک شکل و یک اندازه به نام «فیش».
6. استفاده از ماشین های حاظفه دار الکترونیکی نظیر کامپیوتر.
شکل های فیش برداری :
چون گرد آوری اطلاعات و معلومات غالبا از سه راه « خواندن» مانند مطالعه و شنیدن از قبیل مصاحبه و «دیدن» نظیر مشاهده صورت می گیرد، بنابراین فیش برداری معمولا یا از یک ماخذ و مدرک کتبی، یا از یک گفته و درس شفاهی و یا از یک فعالیت تجربی و عملی است و ثبت مطالعات و تحقیقات در فیش ها به یکی از شکل های زیر انجام می شود:
الف. نقل مستقیم : انتقال یا چسباندن عین عبارت های کتاب یا ماخذ را به زبان اصلی «نقل مستقیم» می گویند و علامت اختصاری آن را می توان حروف «م» انتخاب کرد. برای نقل مستقیم، عبارت های ماخذ را در داخل گیومه («») قرار می دهند و ماخذ آن را به طور کامل ذکر می کنند تا سرقت فرهنگی محسوب نشود و انسان به عدم رعایت امانت علمی متهم نگردد.
ب.ترجمه : نقل مستقیم عبارت های کتاب یا ماخذی را به زبان دیگر «ترجمه» می نامند و حرف «ت» را می توان به عنوان علامت اختصاری آن برگزید.
ج. تلخیص : یادداشت و ثبت فشرده و گزیده مطالب کتاب و مانند آن را به زبان اصلی و به گونه ای که بیانگر اصول اساسی و مطالب مهم محتوای آن باشد «تلخیص» یا «خلاصه برداری» و یا «چکیده نویسی» می گویند و حرف «خ» را می توان به عنوان علامت اختصاری آن انتخاب کرد.
د.خلاصه ترجمه : تلخیص کتاب و مانند آن به زبان دیگر را با حفظ صحت تلخیص و دقت ترجمه «خلاصه ترجمه» می نامند، و می توان حروف «خت» را به عنوان علامت اختصاری آن برگزید.
ه.یادداشت شخصی : نوشتن مطالب و نظرات شخصی را که از گنجینه فکر شخص فیش نویس تراوش کرده است «یادداشت شخصی» می نامند و می توان حرف «ش» را به عنوان علامت اختصاری آن برگزید.
منبع: ایران پژوهش